Ikerketa honetan1 euskal komunikabideetako datuaren kulturaren diagnosirako hurbilpen bat azaltzen da, bai eta kultura hori lan-errutinetan integratzerakoan eragiten duten aldagaiak identifikatu ere. Abiapuntutzat hartzen da komunikabideek urtebete daramatela eguneroko analisi digitalerako Behategiak eskainitako tresnetarako sarbidea izaten (2023). Hekimen elkarteko kideei inkesta bat egin zaie, eta bost elkarrizketa sakon egin dira haietako batzuekin.
SARRERA
Testuinguru digitalean informazioak geroz eta garrantzi handiagoa hartzen duen garaian, datuak baliabide preziatua bihurtu dira erabaki informatuak hartzeko prozesuetan. Ikerketa honek euskal hedabideen barne-datuen kulturaren diagnostikoa egiten du, bereziki langileek trafiko digitalari buruzko datuak nola erabiltzen dituzten ulertuz, horrek erabakiak hartzeko orduan duen eraginean arreta jarriz.
Ikerketa hau euskal hedabideetan datuen kultura sustatzera bideratutako ikerketa-ildo baten barruan kokatzen da (BEHA) eta, beraz, haren helburu globalarekin bat dator: datuetan oinarritutako erabakiak hartzeko orduan komunikabideetako plantillen antolaketan eta metodologian aldaketak eragitea. Proiektu orokorra Hekimen elkartearen euskarazko 60 komunikazio-proiektuekin lankidetzan ari da. Testuinguru zabalago horren barruan, ikerketa lan hau prozesu honen hasierako urratsean fokatzen da, datuaren kulturak euskarazko hedabideen artean duen egoeraren diagnostiko kuantitatibo-kualitatibo bat eginez.
Horrez gain, ikerketa honen lehenengo bertsioa Euskal Herriko Unibertsitateko Gizarte Komunikazio Masterrean Master Amaierako Lan bezala aurkeztu zen 2024ko uztailean eta Ohorezko Matrikula jaso zuen.
ANALITIKA DIGITALA EUSKAL KOMUNIKABIDEETAN
Proiektu honek euskal komunikabideetan datuen kultura eta analitika digitalaren erabilera sustatzeko xedea du, eta horretarako lehen urratsak jada eman dira Behategia ikerketa-espazioaren BEHA proiektuaren fase ezberdinen bidez. Lehenik eta behin, BEHA 1.02 proiektuak zortzi euskal komunikabideren lagin batean oinarrituta diagnosi kualitatibo bat gauzatu zuen, web-analitikara lehen hurbilketa egiteaz gain, euskarazko hedabideentzako neurketa-sistema komun bat proposatuz. BEHA 2.03 fasean, sistema hau Hekimen elkarteko 55 hedabidetara hedatu zen, eta horren bidez, webguneen audientzia eta bestelako adierazle digitalen jarraipen sistematikoa egiteko oinarriak ezarri ziren Google Analytics 4 eta Looker Data Studio bezalako tresnak erabiliz.
Gaur egun, Behategia Analytics izeneko panel globala garatzen ari da, non euskarazko komunikabide guztien datuak metriketan islatuko diren, horien artean webguneen, sare sozialen, aplikazioen eta newsletter-en datuak hilero agregatuko direlarik. Panel honek bi helburu nagusi beteko ditu: batetik, euskal komunikabideei beren egoera testuinguru zabalago batean kokatzeko aukera eskainiko die, eta bestetik, ikerketarako oinarri sakonago eta anitzago bat eratuko du, euskal komunikabideen ingurune digital osoaren diagnostiko integrala egiteko bidea irekiz.
Hala ere, gaur egun, euskal komunikabide gehienek guztiz garatu gabeko analitika-panorama batean jarduten dute. Lamot eta Paulussen (2020) eta Mimenza (2023) autoreek adierazi bezala, komunikabideen eguneroko jardunean audientzia-analisiak sartzea testuinguru bereziak baldintzatzen du. Euskal komunikabideen kasuan, analitika-tresnak eskuragarri izanik ere, datuetan oinarritutako erabakien praktika sistematikoa oraindik ez da errotu; ingurune digital aldakor bati egokitzeko saiakerak, berriz, urriak edo ahulak dira (Mimenza, 2023: 72).
Hala eta guztiz ere, azken urteetan hainbat aurrerapauso egin dira erredakzioetan analitika digitalaren integrazioan. Azken denboran, analitika digitalaren inguruko formakuntza eta plan estrategikoaren osaketa lantzeko ikastaroak eta mintegiak antolatu dira Behategitik, datuen kultura hedabideetan sozializatzeko eta ezagutza horren pedagogian sakontzeko asmoz. Horri hedabide bakoitzak haien kabuz egindako formakuntza gehitu behar zaio.
HELBURUA
Ikerketa-lan honen helburu nagusia Hekimen elkarteko euskal hedabideetako langileek beren hedabidearekin lotutako informazioa barne-erabakiak hartzeko nola erabiltzen duten ulertzea da.
-
- Ikerketa galdera: Zein da datuaren kulturaren egungo egoera euskarazko hedabideetan?
- Ikerketa galdera: Zergatik daude egoera horretan?
METODOLOGIA
Ikerketa honen metodologia diseinu kuantitatibo eta kualitatibo baten konbinazioan oinarritzen da. Berrikuspen bibliografiko sistematizatu baten ostean, diagnostiko kuantitatibo bat egin da inkesta baten bidez. Inkesta hori datu-kulturaren hainbat alderdi kuantifikatzeko diseinatu da, hala nola BEHA panelaren erabilera-maiztasuna eta datuekin lan egiteko plan analitiko espezifikoen existentzia. Inkesta proiektuan parte hartzen duten 60 euskal komunikabideei bidali zaie eta 43 komunikabidek hartu dute parte.
Hala ere, ikerketa honen bizkarrezurra kualitatiboa da. Hautaketa metodologiko horren oinarrian dago testuinguru espezifiko horretan datuak kudeatzearekin lotutako pertzepzioak, praktikak eta erronkak sakon ulertzeko beharra. Guztira bost elkarrizketa egin dira, bost komunikabidetako langile banarekin, eta helburu nagusia ordezkagarritasuna bilatzea izan ez bada ere, hautatzeko irizpidetzat komunikabide horiek dituzten baliabideen aniztasuna kontuan hartu da. Parte-hartzaileengandik jasotako informazioa Nvivo 14 (Lumivero, 2023) softwarea erabiliz prozesatu da.
DATUEN ANALISIA
Datu kulturaren egoera euskal komunikabideetan
Lortutako emaitzen arabera, komunikabide guztiek erabiltzen dute haientzat propio sortutako BEHA panela, eta batzuek GA4ko metrikak begiratzen dituzte baita ere. Oso gutxi dira bestelako datu-iturriak dituztenak, eta horiek hedabide handiak dira, CMS propioa dutenak.
Datuen kontsulta-maiztasunari dagokionez, inkestan parte hartu dutenen % 67,7k hilero edo maiztasun txikiagoarekin begiratzen dute panela, gehienetan hileroko txostena jasotzen dutenean (% 54,8).
Erabilerari dagokionez, askotan trafikoaren oinarrizko bilakaera ezagutzeko erabiltzen dute, baita historikoak begiratzeko eta albiste konkretuek izandako harrera ezagutzeko ere. Hala ere, erabilera anitzen artean patroi bat identifikatzen da: kontsulta maiztasuna handiagoa den kasuetan, hauek sakonagoak dira eta datuen inguruan hausnarketa areagotzen da.
Duela hiru urte, komunikabide gehienek ez zuten analitika digitalerako tresnarik, eta erresistentzia nabariak agerian zeuden (Mimenza, 2023). Hala ere, azken bi urteetan aurrerapen nabarmenak egin dira. Gaur egun, 70 komunikabidek hilero jasotzen dute haien jarduera digitala deskribatzen duen txostena, eta horri beren interesa eta jarrera proaktiboa gehitu behar zaizkio, erresistentzietatik urrunduz. Jarrera eta tresnen integrazioarekin, panelak irakurtzen eta datuak modu egokian interpretatzen ikasten ari dira. Analitika planik ez duten komunikabideak asko dira oraindik; hala ere, prozesu honetan aurrera egiteko aukera ikusten dute, eta datuen inguruan hausnartzen ari direla adierazi dute. Hori dela eta, hurrengo urtean analitika plan hori garatzea espero dute. Beraz, komunikabideek etengabe aurrera egiten jarraitzen dute, baina oraindik ere datuen lanketa hobetu beharko lukete.
Oro har, datuak helburu zehatzik gabe begiratzen dira, eta «arreta ematen dieten» metrikei erreparatzen zaie. Metrikek helburu bati erantzuten diote beti, eta negozioaren helburuei eta estrategiari esker, helburu horiek lortzen ari diren ala ez jakiteko balio dute. Helburuak eta estrategia argi ez daudenean, ez dago datuak interpretatzeko aukerarik. Estrategia argi baten falta horrek blokeoa eragiten du.
H5 [Baina daude hainbeste datu… Eta denak iruditzen zaizkit interesgarriak eta garrantzitsuak...]
Praktika hau gehien bat analitika datuetara mugatzen da. Izan ere, finantziazioarekin, publizitate- eta harpidetza-sarrerekin lotutako informazioa nola irakurri oso ondo dakite. Horren arrazoia da diru kontuetarako aditu bat dutela plantilla guztietan, eta maiztasun eta sakontasun handiagoarekin biltzen direla gai horiez hitz egiteko.
Hedabideetako arduradunek identifikatutako joerei dagokienez, kezka sortzen duten bi alderdi nabarmentzen dira: audientzia gaztea erakartzeko arazoa eta multimediatasuneranzko joera. Sare sozialetan egiten dutenak ez du engagement-ik sortzen, besteak beste, edukira heltzeko erabiltzaile gazteek sare soziala utzi behar dutelako. Gainera, bertan sortzen duten edukiak ez du diruzko itzulkin zuzenik, eta horrek desmotibazioa sortzen du lan taldeetan, duten denbora eskasa beste nonbait inbertitu behar dutela sentitzen dutelako.
H5 [Baina gero benetan horri ez diogu errendimendurik ateratzen. Osea, nola horrek ez dakan dirutan itzulpenik…]
Kasu horietan joerak identifikatzeko praktika azaleratzen da, nahiz eta ez den beti datuetatik abiatzen. Estrategia edo helburuak argi definituta ez daudenean, erabakiak intuizioaren eta inpresioen eraginpean hartu ohi dira, datu enpiriko edo metriketan oinarritu beharrean. Intuizioak markatutako metodologia horrek oinarri sendo eta objektiborik ez duten estrategiak eta ekintzak formulatzera eraman dezake, eta horrek lortu nahi diren emaitzetara iristeko eraginkortasuna mugatu egin dezake.
E: Eta nola dakizu horiek direla gehien irakurtzen direnak?
H5: Bueno, eee, sentsazioak dira [barrezka].
HEDABIDEEN ARTEAN PRAKTIKA EZBERDINAK DAUDE
Azterketa honetan, Berriaren kasuak adibide interesgarria eskaintzen du hedabide handienen praktikak ezagutzeko. Hala ere, azpimarratu behar da analisia lagin batean oinarritzen dela, eta ezin direla ziurtasunez ezagutu beste hedabide handien praktika zehatzak. Nolanahi ere, Berriaren emaitzak baliabide gehiago dituzten hedabideen ordezkari gisa interpretatu daitezke, nahiz eta ikerketa osatzeko datu gehiago beharrezkoak izango liratekeen.
Berrian, zuzendaritzako hileroko bileretan, finantza-txostenarekin eta marketin-txostenarekin batera, audientzien txosten bat lantzen da. Ondo landutako plan estrategiko bat izateagatik bereizten da Berria, aholkularitza-enpresa batek diseinatua eta ezarritako helburuak betetzen direla monitorizatzeko ardura duten langileek babestua. Hauek zenbait sailetan banatzen dira, hala nola marketin, publizitate, teknologia (audientziak neurtzeko arduraduna bertan kokatzen da) eta informatika saila.
Datuak jasotzeari eta tratatzeari dagokionez, elkarrekintza ugari ikusten dira maila ezberdinetan. Zuzendaritza-bileretan audientzia-datuak finantza-datuen garrantzi berarekin eztabaidatzen dira, nahiz eta onartzen den ez dutela balio parekagarririk.
H3 [Datu ekonomikoek beste entidade bat dute.]
Datu horiek, ondoren, oinarri gisa erabiltzen dira erabaki estrategikoak hartzeko. Aldi berean, langile guztiei zuzendutako txostenak egiten dira, eta, batzuetan, erredakzioko langile batzuek datu espezifikoak eskatzen dituzte. Oro har, Berriako langile gehienek jasotzen dituzten datuak interpretatzeko gaitasuna dute, eta horrek erakundearen barruan datuen analisiaren arloko alfabetatze-maila erakusten du.
Egoera ulertzeko arrazoiak
Orain arte, baliabide gehien dituzten komunikabideek baino ez dute analitikarako gaitasun handia erakutsi. Gainerakoek, aldiz, analitikarekiko maila ezberdinetan kokatzen diren arren, handienekin alde handia dute. Berria gaitasun operatibo eta finantzario handiagoa duen komunikabide bat da. Beste komunikabide batzuekin alderatuta, bere tamaina eta aurrekontua handiagoak dira, baina interesgarria dena da aurrekontu horren zati bat datuen analisiari esleitzea erabaki dutela.
Berriaren kasuak aztarna baliotsuak ematen ditu datuaren kultura euskarazko komunikabide batean integratzea bultzatzen duten aldagaiei buruz. Hala ere, funtsezkoa da integrazio hori moteltzen edo blokeatzen duten beste aldagaiak ulertzea ere. Horregatik, funtsezkoa da datu-kultura integratuta ez duten hedabideen errutinak aztertzea.
JARRERAK
Hasteko, garrantzitsua da azpimarratzea elkarrizketatuen jarrera oso positiboa dela. Aldaketarekiko nolabaiteko erresistentzia espero zitekeen arren, datuak erabiltzeko benetako interesa dutela nabarmentzen da. Elkarrizketatuek gehiago ikasi nahi dute eta analisi-plan bat garatzeko interesa dute. Izan ere, gero eta gehiago jabetzen dira audientzia-datuak biltzearen garrantziaz, eta mentalizatuta daude aldaketa horiek egiteko.
H5 [Nik dauzkat galderak. Galderak, galderak, galdereak, galderak… [barrez]. Norbaitekin hausnartu ahal izatea lujo bat izango litzake.]
Jabetu ez arren, galdera horien formulazioa da analitika plan bat garatzeko lehenengo pausuetako bat. Metafora bat erabili daiteke egoera irudikatzeko: lasterketa bat egiteko prest egongo balira bezala da, arbitroak seinalea noiz emango zain. Analogia horretan, seinalea emango duen arbitroa ez ezik, korrika egiteko zapatila egokiak eta bidea argi adieraziko duten hesi batzuk ere behar dituzte. Datuaren kultura arrakastaz ezartzeko gida eta baliabide egokiak behar dira, eta prozesu horretan lagundu egin behar zaie, norabide egokian eta beharrezko tresnekin mugitzen laguntzeko.
BALIABIDE EKONOMIKOAK
Elkarrizketatuek aipatzen duten lehen aldagaia diru falta da. Aldagai honek ez du soilik analitika digitalaren planoan eragiten, baizik eta haien jardueraren alderdi guztietan mugak jartzen ditu (haien arabera lan-ildoak markatzen ditu, joko-zelaia baldintzatzen du eta berritzaileak izateko oztopoak jartzen ditu). Herri ekimeneko komunikabideen finantzaketaren erdia diru laguntza publikoen bidez egiten da (Behategia, 20184), eta horrek erabateko mendekotasunaren pertzepzioa sortzen du. Ez dute finantzatzaile pribaturik eta ez dute publizitate espazioak saltzea lortzen, horrek emango liekeen askatasun handiagoaren kaltetan.
Estaldurari dagokionez, finantzaketaren % 30era arte estaltzen da Eusko Jaurlaritzaren eta aldundien diru publikoarekin (Larrinaga, 2019). Diru laguntza hauez gain, tokiko hedabideek gehienetan udaletako ateak jotzen dituzte. Horrela, eskualdearen eta politikarien arabera, batzuek besteek baino gehiago jasotzen dute. Honen adibide dira Goiena, eskualde euskaldunean kokatutakoa eta hainbat udaletako laguntza jasotzen duena, eta Aiaraldea, eskualdeko euskarazko komunikabide bakarra, Amurrioko Udalak 2012. urtetik izenpetua eta indarrean zuten 6.000€-ko diru laguntza kendu berri diena (Berhokoirigoin, 2024ko maiatzaren 23an). Beraz, bideragarritasuna bermatzen duen % 45 inguru hedabide bakoitzak eskuratu behar du (hala ere, ehuneko hau nabarmen aldatu daiteke udalen laguntzaren arabera, azaldu bezala).
Emaitzetara itzulita, elkarrizketatuek administrazio publikoaren jarrera kritikatzen dute, uste baitute haien garrantzia ez dela behar bezala baloratzen. Elkarrizketatu gehienak herri ekimenetik datoz, eta hedabideak soilik existitzeagatik babesa jaso beharko luketela uste dute, hizkuntza politikan duten funtsezko paperagatik. Labur, ez dute uste gobernuaren aldetik euskarazko komunikabideak babesteko apustu sendorik dagoenik. Gainera, diru laguntza sistema ere kritikatzen dute, banaketa diru poltsaren zatiketan oinarritzen baita. Honek haien arteko lehiak eragiten ditu, eta errezeloak eta mesfidantzak sustatzen ditu. Hala ere, elkarrizketatuek ez dute ikusten negozio aktibo gisa duten posiziotik aldaketak eragin ditzaketenik, finantzatzaile pribatuak edo iragarleak erakarriz, askatasun finantzario handiagoa eman diezaieketenak.
Komunikabide gehienetan lantaldeak oso txikiak dira, eta horrek eragiten du langile bakoitzak bere gain hartu behar dituen egitekoak anitzak izatea. Horrez gain, kazetariek «lokatzetan egoteko» joera dutela identifikatu da. Beste sektore batzuetan, zuzendariak ikuspegi estrategikoaz arduratzen dira eta langileak gidatzen dituzte, guztiek norabide berean lan egin dezaten. Hala ere, elkarrizketa hauetan ikusi denez, komunikabideetako zuzendariek estrategiari nahi baino gutxiago erreparatzen diote, gehienetan erredakzio-lanetan, sare sozialen kudeaketan eta beste zeregin operatiboetan aritzen baitira. Honek adierazten du zuzendaritza-lanetan aritzen direnak ezin direla behar besteko ardura eta ikuspegi estrategikoarekin hornituta egon, eta horrek eragin negatiboa du komunikabidearen norabide eta koherentzia orokorrean.
H1 [... denbora joaten zaigu egunerokoan, modurik onenean: aktualitatea dagoela, ...]
Langileek zeregin anitzak bere gain hartzen dituzten arren, kontraste nabarmen bat dago kontu ekonomikoen kudeaketan. Lantalde guztiek aditu bat dute administrazio eta kudeaketa gaietarako, eta horrek bermatzen du zeregin horiek behar bezala betetzen direla. Hau azpimarratu nahi da: kontu ekonomikoetarako badute aditu bat, baina analitika digitalerako ez.
Hala ere, aurretik berretsi da ez daudela hausnarketa estrategikoa egiteko behar den ongizate egoeran, gaurkotasunaren presioak eta eguneroko lanak itota. Dena den, negozio gisa, lehentasun bat izan beharko luke.
EZEZAGUTZA
Datuaren kultura integratzea oztopatzen duten aldagaien testuinguruan, argi eta garbi azaleratzen da ezezagutzaren oztopoa, haiek aipatzen baitute GA4 bezalako tresnak «erabiltzeko eta ustiatzeko konplexuak» direla. Datuak interpretatzeko berezko zailtasuna azpimarratzen dute, «Guk ez daukagu ezagutzarik hau egiteko» bezalako baieztapenetan adierazita. Hala ere, sor liteke galdera bat: nola aldatuko litzateke egoera, baldin eta horri buruzko prestakuntza jasotzeko aukera emango balitzaie? Nolabait ere, analisi-plana egiteko hausnarketa-prozesuan lagundu ahal zaie, baina ezin zaie burutu. Metaforikoki esanda, inork ezin du adierazi zein den beste baten kolore gogokoena; hausnarketa hori barnetik egin behar du norberak. Ondorioz, zuzendarien lidergoa eta borondatea behar dira ezagutza handitzeko eta estrategia garatzeko.
ESTRATEGIA ZEHATZAREN FALTA
Ezezagutza eta estrategia zehatzaren falta lotuta daude; alta, batek bestea baldintzatzen duen edo korrelazio bat dagoen beste ikerketa batean erantzun beharko litzateke eta, aurretik aipatu bezala, estrategia garatzeko ardura ez da hedabideen lehentasun nagusien artean kokatzen: badirudi epe-laburreko zereginak epe-ertain/luzera pentsatzea eragozten diela.
Web-trafikoa ezagutzeko tresnak eta metrikak eskura dituzten arren, eta urtebetez datu horiek jaso dituzten arren, ez dira aldez aurretik hedabidearen helburuen hausnarketarik egitera iritsi, ezta analisi-planik garatzera ere. Ondorioz, interesgarriak izan litezkeen datu estandarrak jasotzen ari dira, baina helburu argirik ez dutenez, ezin dituzte behar bezala interpretatu. Begirada estrategikorik gabe, datuek ez dute erabilgarritasun handirik, eta nahasmena eta infoxikazioa eragin dezakete.
Datuaren kulturaren integrazioan aurrera egin behar dela adierazi arren, Berria edo EITB bezalako hedabide handiagoek emandako pausuei erreparatuz gero, agerikoa da aurrerapena ez dela espero zitekeena bezain esanguratsua. Horrek azpimarratzen du analitika digitala komunikabideetan erabat integratzeko bidea hasierako urratsetan dagoela oraindik, baita gaitasun eta baliabide handienak dituztenentzat ere.
Gurpil zoroa
Aurreko orrialdeetan datuaren kultura hedabideen errutinetan integratzea zailtzen duten aldagaiak azaldu dira. Aldagai horiek ez daude isolatuta, izan ere, haien artean modu ezberdinetan harremantzen dira.
Lehenik eta behin, bi bloke oztopatzaile identifikatzen dira: ezezagutza eta finantza-baliabideen falta. Aurrekontu edo finantzazio faltak ondorioak dakartza, hain zuzen, kontratatu daitezkeen langile gutxiek gainkargak jasotzea. Gainkarga horien ondorioz, langileek ez dute beste jarduera batzuk egiteko zein lehenesteko denborarik, hala nola analitika digitalari tarterik eskaintzeko. Gainera, denbora falta horren barruan, eragin nabarmena du analitika digitalaren beharrari, datuak aztertzeari eta etorkizunerako estrategiak planteatzeari lidergo postuetatik lehentasuna ez emateak. Eguneroko lan-kargak zaildu egiten du etorkizunera begiratzeko eta epe ertainean helburu espezifikoak, neurgarriak, lorgarriak, garrantzitsuak eta aldi baterakoak ezartzeko aukera. Gainera, diru laguntza publikoekiko mendekotasun handiak egoera hori iraunarazten du, beste finantzaketa-iturririk gabe ezin baitira mendekotasun horretatik askatu. Finantzaketa pribatua lortzeko, funtsezkoa da balizko inbertitzaileak zein iragarleak erakartzea, eta, horretarako, hobekuntza argiak eta produktu desiragarriagoak aurkeztu behar dira.
Ezezagutzaren eta finantzazio eskasiaren konbinazioak etorkizuneko estrategiei buruzko hausnarketa sakona egitea eragozten du. Ezezagutza hori, trebetasun teknikoen gabeziari ez ezik, datuen erabilera bideratuko duen ikuspegi estrategiko ezari ere badagokio. Denbora eta baliabide faltaren ondorioz, gogoeta hori mugarik gabe atzeratzen da, eta, ondorioz, ez dago estrategia argirik. Estrategia zehatzik gabe, ezinezkoa da analisi-plan eraginkor bat diseinatzea. Helburu zehatzik eta helburu horiek lortzeko ekintza espezifikorik gabe, ez da hobekuntza nabarmenik lortuko.
Egoera horrek gurpil zoro bat sortzen du: estrategia eta analitika-planik garatu ezin izateak hedabidean hobekuntza eta berrikuntza eragozten ditu, eta horrek, aldi berean, balizko inbertitzaile pribatuentzat erakargarriak ez izatea eragiten du. Inbertsio pribaturik gabe, ezin dituzte beren finantzaketa-iturriak dibertsifikatu, eta laguntza publikoen mende egotearen pertzepzioa areagotzen da. Pertzepzio horrek mugatu egiten du berritzaileak izateko eta etengabeko hobekuntzari eusteko aukera, eta baliabide mugatuen egoera iraunarazten du.
Gurpil zorotik kiribil positiborantz
Bukletik ateratzeko funtsezko irtenbidea kanpo laguntzaren esku-hartzean aurki daiteke.
Berriaren kasuan ikusi den bezala, haiek aholkularitza-enpresa bat kontratatu zuten analisi-plan bat eta inplementazio-plan bat garatzeko. Hori dituzten baliabideei eta datuen analisiaren alde egindako apustuari esker egin ahal izan da. Hala ere, argi dago estrategiaren aldeko apustua egin nahi bada ere, aurrekontu mugatuagoak apustua arriskutsuagoa izatea dakarrela, eta komunikabide gehienek ez dutela horretarako beharrezko gaitasunik.
Elkarrizketatutako hedabide guztiek adierazi dute kanpo-laguntza jaso nahiko luketela horrelako beharretarako, baina, era berean, denek adierazi dute ez dutela horretarako finantza-baliabiderik. Gainera, ez dute erronka horri aurre egiteko beharrezko lidergorik eta ezagutzarik. Oro har, onartzen dute laguntza behar dutela, eta uste dute kanpoko erakundeek eman diezaieketela falta zaiena.
H5 [Sentsazioa hori da, ez dugula aurrera egiten, baina igual da laguntza behar dugula.]
Elkarrizketatuetako batek iradoki zuen bezala, denek antzeko arazoei aurre egin behar diete eta, beraz, onuragarria litzateke indarrak batzea informatikari edo analista bat partekatzeko, hedabide bakoitzak bat izan beharrean. Horixe da, hain zuzen ere, Behategia eskaintzen hasi den laguntza mota. Aurrekontuen arazoari dagokionez, Behategia doako zerbitzua da Hekimen elkarteko kideentzat, hain zuzen, elkarteaz gain, Hizkuntza eta Politika Sailak, Euroeskualdeak, UPV/EHUk eta Gipuzkoako Foru Aldundiak bezalakoek finantzatzen dute, besteak beste. Behategiak web-trafikoko datuen monitorizaziorako (eta, laster, sare sozialetako trafikoaren jarraipenerako) erremintak ematen dizkie eta kazetarien formakuntzan saio eta ekintza ezberdinen bitartez laguntzen die. Gauzak horrela, Behategia balia liteke hedabideentzako analista bat kontratatzeko, hedabideei plan estrategikoari buruzko hausnarketan lagunduko diena, analisi-plan bat diseinatzen, inplementatzen eta emaitzak interpretatzen gidatuko dituena. Horrela, azterketa horiek egiteko eta estrategia horiek modu autonomoan garatzeko beharrezkoa den ezagutza lortuko lukete, emandako laguntzari esker.
H2 [Gero behintzat, oinarri bat jartzeko balioko duen zerbait egitea eta horrekin guk aurrera egitea, hori interesgarria litzake.]
Kanpoko-laguntzaren bitartez, posible litzateke ezezagutza gainditzea eta komunikabideetako langileak ahalduntzea. Horrek, gurpil zoroarekin amaitzeaz gain, etengabeko hobekuntzaren espiral positiboa ere sortuko luke, hedabideak datuen erabileran etorkizun iraunkorrago eta estrategikoago baterantz bultzatuz.
ONDORIOAK
Lan honek egoeraren diagnostiko eguneratua ematen du, eta baliagarria da egoera hobetzeko esku har daitezkeen puntuetan fokua jartzen duen heinean.
Funtsezkoa da komunikabideetan erabakiak hartuko dituztenak formatzea datuaren kulturaren integrazioan aurrera egiten jarrai dezaten. Trebakuntza egoki baten bidez bakarrik garatu ahal izango dute datuetan oinarritutako estrategia sendo eta eraginkor bat.
Gainera, beharrezkoa da prozesu honetan bultzatuko dituen bidelagun edo erakunde bat izatea, beharrezko tresnak ez ezik, gidaritza egokia ere emango diona. Korrikalariaren metaforara itzuliz, ez da nahikoa zapatila egokiak izatea, ibilbidearen norabidea markatuko duten hesiak behar dituzte.
Hedabideen elkarlana beharrezkoa da proiektu handiagoak batera egin ahal izateko. Hala ere, lankidetza hori errazteko, ezinbestekoa da dirulaguntza publikoen deialdiarekiko pertzepzioa aldatzea, gaur egun lankidetza sustatu beharrean lehia sustatzen baitu. Gogoratu behar da diru laguntzak ez direla hedabideen diru sarrera handiena eta, hala ere, horren mendekotasuna sentitzen dutela; eta horrek haien ekintzak mugatzen ditu.
Azkenik, hedabideei analitika digitalaren integrazioan zuzenean laguntzeaz gain, garrantzitsua da lortutako datuak ikertzea eta aztertzea. Horri esker, etorkizuneko erronkei aurre egiteko eta hizkuntza-politikak indartzeko erabili ahal izango da informazioa, euskarazko komunikabideen garapen positiboan lagunduz.
BIBLIOGRAFIA
Amezaga, Josu. (2022). «Audientziak aztertzeko sistema: Burutzeke dugun erronka.» Libe Mimenza. Behategia: Euskal hedabideen urtekaria 2021. Bilbo: UPV/EHU (147-162).
Astibia, Igor. (2024). «Euskarazko komunikabideak eraldaketa bidean». Hibai Castro eta Libe Mimenza. Behategia: Euskal Hedabideen Urtekaria 2023-2024. Bilbo: UPV/EHU. (23-38).
Behategia datutegia. (2018). Sarrera, eskuragarri hemen: https://datutegia3.behategia.eus/eu/sarrera [Kontsulta-eguna: 2024/03/12].
Berhokoirigoin, Jenofa. (2024ko maiatzaren 23a). Amurrioko Udalak dirulaguntza kendu dio Aiaraldea Komunikabideari. Argia, eskuragarri hemen: https://www.argia.eus/albistea/amurrioko-udalak-dirulaguntza-kendu-dio-aiarako-euskarazko-komunikabide-bakarrari
Hanusch, Folker. (2017). Web analytics and the functional differentiation of journalism cultures: Individual, organizational and platform-specific influences on newswork. Information, Communication & Society, 20(10), 1571–1586 or. https://doi.org/10.1080/1369118X.2016.1241294
Hekimen elkartea (2024). Hekimen elkartearen irakurketa euskarazko komunikabideen egoeraren aurrean, eskuragarri hemen: https://hekimen.eus/2024/03/01/2024ko-hekimenen-urteko-batzarra/
Lamot, Kenza eta Paulussen, Steve. (2019). Six Uses of Analytics: Digital Editors’ Perceptions of audience analytics in the newsroom. Journalism Practice, 14(3), 358-373. https://doi.org/10.1080/17512786.2019.1617043
Larrinaga, Elixabete. (2019). «Euskara hutsezko hedabideak eta Eusko Jaurlaritzaren dirulaguntzak: 1980-2020». Libe Mimenza. Behategia: Euskal Hedabideen Urtekaria 2021. Bilbo: UPV/EHU. (214-216).
Lumivero (2023). Nvivo (Version 14). www.lumivero.com
Mimenza, Libe. (2023). Euskal hedabideen ingurune digitala neurtzeko analitika: diagnostikoa eta proposamena / Data analytics to measure the digital environment of Basque media: Diagnosis and proposal. Doktore tesia. Bilbo: UPV/EHU.
Mimenza, Libe, Martinez, Ane, Burreso, Naroa eta Azpillaga, Josu. (2024). «Hekimen elkarteko webguneen audientziak 2023. urtean, analitikan jauzi bat». Hibai Castro eta Libe Mimenza. Behategia: Euskal Hedabideen Urtekaria 2023-2024. Bilbo: UPV/EHU. (169-192).
Prospekzio Soziologikoen Kabinetea (2023). «Hedabideak». [On-line], eskuragarri hemen: https://www.euskadi.eus/contenidos/documentacion/o_23tef4/eu_def/adjuntos/23tef4.pdf
10/1982 LEGEA, azaroaren 24koa, Euskararen erabilera normalizatzeko oinarrizkoa. [On-line], eskuragarri hemen: https://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/recursos_arigara/eu_def/adjuntos/Euskararen-Legea-101982-Legea-.pdf
1 Ikerketa-proiektu hau Euroeskualdeak (EURORÉGION AQUITANIE EUSKADI NAVARRE 24/01), Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak (SUBDIR24/19 eta SUBDIR23/11), eta Eusko Jaurlaritzak (IT1438-22) emandako laguntzei esker egina da.
2 BEHA: Euskal audientzia ezagutzeko mugaz gaindiko proposamena: euskarazko komunikazio espazioaren neurketa digitala eguneratzeko ariketa. Erakunde finantzaileak: Eurorégion Nouvelle-Aquitaine Euskadi Navarre eta Hekimen.
3 BEHA 2.0: Euskal hedabideen webguneetako trafikoa neurtzeko panel bateratuaren osaketa eta alfabetatze digitala. Erakunde finantzaileak: Eurorégion Nouvelle-Aquitaine Euskadi Navarre eta Hekimen.
4 Une honetan, Datutegia datu eguneratuak lortzeko eta hauek berrizteko ahaleginetan ari da, izan ere diru laguntzen sistema nabarmen aldatu baita azken urteetan.